Indonesië

Saparua ligt in de provincie Molukken (Oost-Indonesië) en valt onder de bestuurlijke verantwoordelijkheid van regio Midden-Molukken. Het is een van de specerijeilanden bekend uit de tijd van de VOC met 18 dorpen en in totaal bijna 30.000 inwoners. De provincie bestaat uit 1000 kleine eilanden die allemaal kampen met afvalproblemen.

Happy Green Islands

180621 Akte oprichting Stichting Happy Green Islands  - Client.pdf

Stichting Happy Green Islands - Jaarrekening_2019.pdf

Stichting Happy Green Islands - Jaarrekening_ 2020.pdf

Stichting Happy Green Islands - Jaarrekening_ 2022 (1).pdf

HGI Beleidsplan 2024-2026.pdf

KvK uittreksel Happy Green islands

Uittreksel KvK 2025.pdf

Stichting Happy Green Islands - Jaarrekening_ 2023 definitief - signed.pdf

HGI Beleidsplan 2025.pdf

Change the Game.pdf

Frans Latupeirissa

Max Latupeirissa

Brian Hukom

Abul Basir Patty

Anita Matauseya

Patricia Kaimena

Kees Lafeber

Max Wattimena

Patricia Kaihena

Thessa Latupeirissa

Joop Burgerhout

Enny Frans

Kees Metiary

Loraine Nanlohy

Geraakt door het afvalprobleem organiseren we sinds 2014 voorlichting, milieu-, educatieve- en schoonmaakacties in de Molukken. Ons doel is het realiseren van duurzaam afvalmanagement voor kleine eilanden. Schoner, gezonder en groener.


Het afvalproject heeft een looptijd van 2 jaar. Samenwerking tussen een aantal gerenommeerde Indonesische organisaties. De capacity building bestaat uit een hybride vorm van face-to-face training en online cursusaanbod.  

1. Capacity Building in Maluku Tengah 

1.1. Situatieschets
Activiteiten op Saparua zijn als individueel initiatief gestart in 2014 en gericht op het probleem van zwerfafval. In 2018 is in Nederland de stichting Happy Green Islands opgericht.

Tot 2014 was er op Saparua geen besef en aandacht voor de gevaren van zwerfafval. Inmiddels is het besef en die aandacht er wel maar stellen overheden zich nog afwachtend op. 

Veranderen van het gedrag van bewoners vraagt een lange adem, lokaal eigenaarschap en een actieve rol van een lokale NGO die in staat is samen te werken met overheden, scholen, religieuze instituten en bedrijfsleven. 

In 2021 is daarom Toma Majo Lease (TML) in de Molukken geregistreerd als locale partnerorganisatie van Happy Green Islands. Het bestuur bestaat uit mensen van verschillende dorpen verspreid over het eiland en uit meerdere stromingen en lagen van de bevolking. Bestuur en teamleden van Toma Majo Lease werken onbezoldigd. Happy Green Islands beperkt zich bewust tot alleen compensatie van onkosten als reisvergoedingen en waar nodig verblijfkosten.

Onze gezamenlijke doelstelling is samen te werken aan een schoner, gezonder, groener en duurzamer Molukken met Saparua als voorbeeld voor andere kleine eilanden van Indonesië. We werken toe naar zelfstandigheid en onafhankelijheid van de partnerorganisatie vóór einde 2026.

We zoeken daarom financiële steun om twee gerenommeerde programma's naar de Molukken te krijgen.

Die programma’s zijn:
1. ’Change the Game’ van Wilde Ganzen, uitgevoerd door SatuNama, gevestigd in Yogyakarta
2. ‘SALT/CLCP’ van The Constellation , uitgevoerd door IndoCompetence, gevestigd in Bandung.

De eerste voorziet in overbrengen van theoretische kennis om een organisatie zelfstandig naar financiering te kunnen laten zoeken en de middelen efficiënt en doelmatig te gebruiken. Er zal worden ingegaan op administratieve- en boekhoudkundige vaardigheden, marketing- en communicatie vaardigheden. 
De tweede is gericht op het eigen maken van de evidence based effectieve SALT-methode om in het veld met gemeenschappen te leren werken. Het team zal worden getraind om praktijkgericht te leren werken aan zelfeigenaarschap van uitdagingen en daar systematisch aan te werken. Zelfreflectie en circulaire evaluatie en bijstellen van doelen en acties is een belangrijk onderdeel van de methode.

2.1. Waarom is dat belangrijk?
Op Saparua is sprake van een sterke top-down aansturing bij vrijwel alle instanties. De verschillende dorpen op het eiland zijn gewend alleen hun eigen problemen op te lossen en wachten op orders van bovenaf. Voor het oplossing van het afvalprobleem zal samenwerking met gemeenschappen noodzakelijk zijn. Het is onze uitdaging die samenwerking tot stand te brengen. We investeren veel tijd in de lobby om de implementatie 'bottom-up' te stimuleren.

Voor jongeren biedt Saparua geen positieve toekomstverwachtingen. Het eiland heeft sterk te maken met een ‘brain drain’. Talentvolle jongeren met financieel draagkrachtige families vertrekken direct na afronden van de middelbare school naar elders waar wel perspectieven zijn. Eenmaal verhuisd keren die niet meer terug. Jongeren die achterblijven vervallen in maatschappelijk negatief gedrag. Verstevigen van veerkracht en lokaal eigenaarschap  zal bijdragen aan zelfvertrouwen en het besef dat je zelf verschil kunt maken. Onze activiteiten zijn gericht op behoud van tradities, cultuur en locale wijsheden. Door kinderen van jongs af aan te stimuleren om hun leefomgeving schoon te houden leren ze die te herwaarderen zodat er trots ontstaat. Een schone omgeving bevordert gevoel van welzijn en stimuleert om zelf actie te ondernemen het te beschermen en te behouden. 

We zien dat in de afgelopen 10 jaar meer beweging is gekomen in het oplossen van het afvalprobleem vanuit de gemeenschap zelf. De veranderingen gaan langzaam maar we zien dat onze aandacht en acties effect hebben gehad. Onze willen de focus daarom verbreden naar andere maatschappelijke uitdagingen die de overheid nog negeert. We willen het team een stevige theoretische basis en training geven om die samen met de mensen die het betreft zelf aan te gaan.

3.  Aanpak

A. Organiseren van een ‘Saparua Learning Festival’ voor 16-20 leden van 8-10 organisaties.
B. Leren om zelf succesvolle fondsaanvragen te schrijven. (Change the Game-SatuNama)
C. Versterken van ‘good governance’ door bestuursleden. (Change the Game-SatuNama)
D. Uitbreiden van vaardigheden om veerkracht te mobiliseren en gemeenschapszin te versterken door middel van SALT/CLCP training. (The Constellation).

Door de gelegenheid te creëren om de leden van TML, samen met andere actieve organisaties op het eiland Saparua gedurende 2 jaar te kunnen opleiden en trainen zal het proces naar verzelfstandiging in een merkbare nieuwe fase komen. De inzichten zullen zich verdiepen. Vaardigheden om te professionaliseren zullen zich vergroten.




Het afvalproject heeft een looptijd van 2 jaar.

Wilde Ganzen, The Constellation, IndoCompetence, SatuNama, Bintari, Happy Trails Asia

1. We inventariseren de hoeveelheid geslaagde aanvragen voor vinden van eigen funding. 
2. We organiseren audits in 2e kwartaal van 2026
3. We meten de hoeveelheid ingezameld afval per eiland.

Afstemming van de verschillende activiteiten door verschillende organisaties.
Aanwezigheid van alle deelnemers kan worden belemmerd door heel wisselende weersomstandigheden. Veel reizen over zee.

Zorg en gezondheid

Onderwijs en wetenschap

Maatschappelijke en sociale doelen

Economie en welvaart

Milieu natuur en dierenbescherming

Aanbieden van theoretische kennis en praktische vaardigheden van onze partnerorganisatie. Verstevigen van veerkracht en lokaal eigenaarschap van problemen en oplossingen die aansluiten bij de locale context en individuele  talenten.

In April 2025 start een omvangrijk afvalproject op de eilanden Banda en Saparua. Beide eilanden hebben een goede basis en al langere ervaring met milieu educatie. Het project richt zich op de techniek en logistiek van afvalmanagement.

Leven op het land

Industrie, innovatie en infrastructuur

Kwaliteit onderwijs

Verantwoorde consumptie en productie

Schoon water en sanitair

Leven in het water

Partnerschap om doelstellingen te bereiken

Duurzame steden en gemeenschappen

Goede gezondheid en welzijn

Eerlijk werk en economische groei

Klimaatactie

Dieren

Alle doelgroepen

 Capacity Building 

De stage van 4 maanden wordt voor 15 december afgerond en besproken met de docenten als onderdeel van het eindproduct dat de stagiaires op moeten leveren. 

Happy Green Islands werkt aan integrale oplossingen van verschillende problemen die naar onze mening niet los van elkaar gezien kunnen worden. Gezond drinkwater staat in dit plan centraal. 

De oplossingen zijn direct verbonden aan andere doelstellingen waar onze stichting zich voor inzet.

Dit projectvoorstel combineert vier doelen;

1. Beschikbaar maken van drinkwater dat voldoet aan de Nationale standaard van Indonesië waarmee de gezondheid en het welzijn van bewoners wordt bevorderd.

2. Bijdragen leveren aan de ontwikkeling van duurzaam afvalmanagement en verbeteren van het leefklimaat op het eiland. (schoner, gezonder en groener)

3.  Een verzamelpunt voor plastic afval (Bank Sampah) is officieel geopend in juli 2023 maar nog niet operationeel. Aanvoer van plastic komt nog niet op gang. De bewoners hebben nog te weinig vertrouwen in deze opzet van duurzaam afvalmanagement op het eiland Saparua. Dit project zal structureel aanvoer van plastic afval op gang brengen en als voorbeeld dienen voor de vele andere wasplaatsen en drinkwaterbronnen in de dorpen op het eiland Saparua met gelijke problemen. Dat zal helpen het vertrouwen te winnen.

4. Creëren van werkgelegenheid op een eiland dat sterk te maken heeft met een ‘braindrain’, een hoge werkloosheid en alle sociaal/maatschappelijke gevolgen daarvan.

Oplossingsrichting;
1. Bouwkundige aanpassingen bij de waterbron 'Air Raja'. De wasplaats en drinkwaterbron van elkaar scheiden zodat beide functies gehandhaafd kunnen worden. Dagelijks wordt ongeveer 5000 liter water gedistribueerd met jerrycans op brommers naar bewoners die niet het geld hebben voor aankoop van duurder drinkwater dat wel veilig is. (gefilterd en met UV licht bewerkt)

2. Een 'Outdoor' toilet met mogelijkheid tot compostering. Oorzaak van de aanwezigheid van e.coli bacteriën is vrijwel zeker de afwezigheid van een sanitaire voorziening. De bron ligt ver van de huizen en het wassen van kleding duurt vaak lang. Vrouwen en kinderen zoeken hun openbare toilet in de sagobossen die een open verbinding hebben met de waterbron. 

3. Voorzien in afvalbakken en organisatie om die structureel te legen en het afval op een verzamelpunt af te leveren.

Voortgang:
In overleg met het lokale bestuur van het dorp wachten we tot zij zelf een degelijk plan hebben gemaakt dat voor duurzame oplossingen kan zorgen. We kregen instemming om het saldo in reserve te houden. November 2025 zetten we de gesprekken met de lokale bestuurders voort. 

Goed voorbereiding met heldere planning en uitvoeren conform de planning heeft impact op de bewoners en maakt de kans op duurzame gedragsverandering groter. Aansluiting op het afvalproject op het eiland is haalbaar in deze tijdspanne.

1. Overheden van beide dorpen.
2. De Camat (eindverantwoordelijk bestuurder van het eiland). 
3. De gezondheidsdienst van Saparua eiland. 
4. De jongerenverenigingen van beide dorpen. 
5. De vrouwenverenigingen van beide dorpen. 
6. Studenten watermanagement van Hogeschool Rotterdam.

Happy Green Islands en lokale partner organisatie Toma Majo Lease hebben al samenwerking met andere NGO's die op het eiland actief zijn. Ons stichtingsgebouw dient als ontmoetingsplaats.

Het project 'gezond drinkwater' is daarmee onderdeel van het grotere afvalproject op het eiland. Het zal bijdragen aan het organiseren van duurzaam afvalmanagement systeem dat geschikt is voor kleine volumes van afval op kleine eilanden als Saparua. Het afvalproject is bedoeld om als blauwdruk te dienen voor de vele andere kleine eilanden in Indonesië. In dat project werken zes andere Nederlandse stichtingen met ons samen in de vorm van een afvalconsortium. 

De dorpshoofden vormen ieder de spil in eigen dorp. Samen stellen ze een team van bouwvakkers samen.

Drie stagiaires waterbouw van Hogeschool Rotterdam arriveren in september 2024 voor een stage van vier maanden. De voorbereiding daarvoor is in april 2024 al van start gegaan. De opgave van benodigde materialen is in augustus 2024 klaar zodat materialen tijdig kunnen worden ingekocht door het team dat het bouwproject van de nieuwe waterbron uit gaat voeren. De stagiaires werken het plan van aanpak uit dat hun voorgangers hebben gemaakt tijdens hun stage van september tot december 2023. (zie bijlage)

De gezondheidsdienst heeft een sterk vermoeden dat er een relatie met gezondheidsproblemen die nu voorkomen. Zij houden daarvan statistieken bij die we kunnen volgen. Interviews met bewoners zijn van belang. Zij hebben het probleem in november 2024 aangekaart tijdens eerdere interviews door stagiaires over het afvalprobleem en melden vaak dat het drinkwater een zeepsmaak heeft. We gaan die interviews herhalen. Herhalen van laboratorium onderzoek naar de kwaliteit van het drinkwater.

De waterbron wordt gebruikt door bewoners van de dorpen Haria en Porto. Er is een lang bestaand verschil van inzicht over het eigenaarschap van de bron. Dat leidde in het verleden tot ernstige problemen. De leiders van beide dorpen zouden graag in samenwerking met bewoners uit beide dorpen werken aan verbetering van de bron zelf en tegelijk aan de onderlinge verhoudingen van de dorpelingen uit beide dorpen.

Een te hoge hoeveelheid e.coli bacterie maakt het water ongeschikt voor consumptie (conclusie van wetenschappers na laboratoriumonderzoek). Ruim 3000 bewoners drinken het dagelijks. Gezondheidswerkers zien een relatie met gezondheidsklachten.

3 studenten/stagiaires watermanagement van Hogeschool Rotterdam zijn vanaf 05-09-2024 gedurende 4 maanden ter plekke om het bouwproject samen met het bouwteam uit te voeren. Onze partnerorganisatie en dorpshoofden bereiden voor en coördineren.

Gezond drinkwater voor de bewoners van Haria en Porto

Molukken vrij van zwerfafval; gezonder, schoner en groener.

Door wetenschappelijk onderzoek ter plaatse weten we nu meer over hoe duurzaam afvalmanagement op eilanden met minder dan 50.000 inwoners eruit zou moeten zien. Die oplossingen verschillen sterk met die van het vaste land en grotere eilanden. De Molukken kent 1000 kleine eilanden waar bewoners zich geen raad weten met het afval. Het wordt verbrand in de tuinen van bewoners of komt in zee terecht.

Vrede, justitie en sterke publieke diensten

Gendergelijkheid

Ongelijkheid verminderen

Kinderen (<12 jaar)

Studenten

Mannen

Vrouwen

Jongeren (< 18 jaar)

Afval kent geen grenzen, geloof of eigenaren, het treft ons allemaal. De verschillende onderdelen van ons programma hebben wel specifieke doelgroepen. 

Met onze voorlichtingsbijeenkomsten in de Molukken geven we voorlichting aan bestuurders van de dorpen, onderwijzers, leiders van kerken en moskeeën, studenten, scholieren, peuterspeelzalen en bewoners van alle leeftijden. We benoemen wetenschappelijke bevindingen en presenteren die op een voor de doelgroep begrijpelijke manier. Alle presentaties eindigen met ruime gelegenheid voor vragen, antwoorden, gelijkwaardige en open discussies.

In Nederland doen we dat voor volwassenen en jongeren, vooral uit de Molukse gemeenschap en ook op Hogescholen. We doen dat om betrokkenheid te vergroten en het werven van donaties, studenten en vrijwilligers. Met name de laatsten blijken moeilijk te vinden.

Voor milieu-educatie gebruiken we de boekjes van Happy Green World voor de kinderen van 4 tot 12. De boekjes van Bye Bye Plastic Bags zijn meer geschikt voor jongeren van 13 tot 18. Beide boekjes zijn on-line beschikbaar. De boeken zijn ook te vinden in onze eco-bibliotheek.

Samen met onze partnerorganisatie Toma Majo Lease begeleiden ook Nederlandse stagiaires watermanagement die bijdragen aan schoon drinkwater en het grotere plaatje van afvalmanagement. Daar ligt ook hun kracht. Onze bedoeling is meer stagiaires en vrijwilligers van buitenaf aan te trekken om te helpen het programma uit te voeren.

Happy Green Islands voert samen met haar partnerorganisatie Toma Majo Lease een afvalprogramma uit met als doel een schone en gezonde leefomgeving voor alle bewoners. We passen innovatieve techniek toe die het mogelijk de mix van plastic lokaal te verzamelen en te verwerken tot bouwproducten die hout vervangen en lokaal te vermarkten zijn. Het reduceert de uitstoot van CO2 en onnodige houtkap. Het voorkomt verbranden van afval en vervuiling van oppervlaktewater overbodig. 80% procent van het afval blijkt organisch te zijn. Dat wordt nu ook verbrand of in zee gegooid. We gaan het composteren en toepassen in lokale tuinbouw. 

Bouwteam, de dorpshoofden en de organisatoren komen bij elkaar. Het bouwteam krijgt uitbetaald.

Afsluiten van het bouwproject

Het plan van aanpak is in maart 2024 al besproken met de lokale overheden. Die willen graag een campagne starten in beide dorpen om draagvlak bij de bewoners te creëren en daarmee te beginnen voor 15-09-2024. Dat vraagt flyers, spandoeken, vele interviews, media betrokkenheid en bijeenkomsten. Het is gebruikelijk om bij dit soort belangrijke bijeenkomsten te voorzien in snacks en drinken. 

Voorbereiding en voorlichting

Onderdeel van de ceremonie bij de start van het project. De dorpshoofden (raja's) overhandigen de materialen aan het bouwteam.

Overhandigen van de bouwmaterialen

Het project wordt ceremonieel afgesloten met bouwteam, gebruikers van de waterbron, de studenten etc.
Drinkwater is van levensbelang, dat weten alle dorpsbewoners. Dit project wordt daarom belangrijk gevonden. De relatie van sanitaire vervuiling met gezondheidsproblemen (e.coli) is bij de meesten niet bekend. 

Leden van onze partnerorganisatie organiseren en geven een presentatie over het belang van een schone en gezonde leefomgeving. Ze vertellen over het afvalproject en volgende stappen die ze zullen nemen om duurzaam afvalmanagement te realiseren op het hele eiland.

Oplevering van het bouwproject

De aankomst in de haven van Haria moet een traditioneel karakter hebben om impact te krijgen. Dans, muziek en liederen, mogen dan niet ontbreken in de Molukse cultuur. Dat vraagt een bescheiden vergoeding voor de ongeveer 30 mensen die dat doen. 

Aankomst van de stagiaires

Het is traditie om bij de start van een bouwproject een ceremonie te organiseren. Het dorpshoofd doet een toespraak. Een dominee spreekt een gebed uit. Er wordt samen gegeten, gedronken en er worden speeches gehouden. De teamspirit wordt gebouwd en de eerste steen wordt gelegd. (in dit geval afgebroken omdat de oude constructie eerst gesloopt en afgevoerd zal moeten worden). De oude constructie wordt zoveel als mogelijk hergebruikt. 

Start van de bouwwerkzaamheden

Gezond drinkwater is een eerste levensbehoefte.
Gezonde leefomgeving is een mensenrecht.
Een schone drinkwater bron organiseren heeft een positieve uitstraling op het afvalproject dat we uitvoeren op het hele eiland. Het plaatsen en onderhouden van openbare toiletten met compostering zal een educatieve werking hebben. In veel huizen ontbreken toiletten. Mensen zijn gewend hun behoefte in zee te doen.

Schoon en gezond drinkwater is voor iedereen van belang.
Afval kent geen grenzen en geen eigenaren. Het treft ons allemaal. 