Noord-Holland

Natuur- en Milieufederatie Noord-Holland

Kees Buskermolen

Annemarie Ter Heijne

Sijas Akkerman

Jean-Paul Schaaij

Natascha van der Veer

Jerôme de la Chambre

Korien Jurgens

De Natuur en Milieufederatie Noord-Holland (MNH) is een onafhankelijke organisatie die werkt aan een gezonde en duurzame provincie. Het doel van MNH is om samen met inwoners, bedrijven, overheden, natuur- en milieuorganisaties en lokale energ...

In de eerste helft van 2025 leggen we 3 proefpercelen Agroforestry aan in Noord - Holland.

De klimaatcrisis wordt steeds zichtbaarder: wereldwijd sterven dier- en plantsoorten in hoog tempo uit en de leefbaarheid van onze aarde staat ernstig onder druk door extreem weer en stijgende temperaturen. Ons huidige economisch productiesysteem put onze aarde uit. En dat terwijl er juist veel kansen liggen om voedsel te produceren in balans met de natuur en waarbij natuur en biodiversiteit versterkt worden. We kunnen het landbouwsysteem omvormen van veroorzaker van natuur- en klimaatproblematiek, naar een oplossing: door de opkomende transitie naar natuurinclusieve landbouw meer ruimte te geven. 

Dit project biedt een laagdrempelige manier voor agrariërs om agroforestry toe te passen op het boerenbedrijf. Het uiteindelijke doel is meer hectares agroforestry, én vooral meer biodiversiteit in Nederland. Hiermee brengen we de natuur terug op het boerenbedrijf en dragen we bij aan biodiversiteitsherstel. Dit project en deze pilot in het bijzonder heeft tot doel om te toepassing van agroforestry op de langere termijn toegankelijk te maken voor een grote groep agrariërs door daar nu met een kleine groep mee te starten. 

Agroforestry is het opzettelijk integreren van houtige gewassen (bomen en struiken) met de teelt van gewassen of dierlijke productiesystemen, vanwege de voordelen die ontstaan door ecologische en economische interacties.

Bomen en struiken zijn permanente houtige elementen die structurele diversiteit brengen in een overwegend open agrarisch landschap. Ze bieden een stabiel microklimaat, bodemnutriënten en voedsel, nest- en schuilgelegenheid voor vogels, zoogdieren, insecten, regenwormen en andere organismen. Hun bijdrage aan ecosysteemdiensten is veel groter dan verwacht op basis van het kleine oppervlakte dat ze beslaan. Agroforestry kan ook een zeer positieve invloed hebben op de nutriëntencyclus op het agrarisch bedrijf. Agroforestry draagt ook bij aan CO2-opslag. 

Middels het “proefpercelen” principe maken we het mogelijk voor agrariërs om laagdrempelig en kleinschalig te starten met agroforestry op een klein stukje land (ongeveer 1 hectare). Op die manier kan de agrariër kennis- en ervaring op doen met agroforestry naast zijn reguliere bedrijfsactiviteiten om te onderzoeken of agroforestry ook een plek in de toekomst van het bedrijf heeft. Door de agrariër te helpen met de financiering, de organisatie en de aanleg van een klein stukje agroforestry nemen we drempels weg en ondersteunen we de landbouw pioniers die nu aan de slag willen, maar voor wie de toekomst onzeker is. Het ondersteunen van deze pioniers is cruciaal in de transitie naar een natuurinclusieve landbouw. Middels deze aanpak maken we, ondanks impasse op politiek niveau, stapje voor stapje agroforestry mogelijk- en laten zien wat er wel al nu kan.  In 2024 zijn er in totaal 15 percelen agroforestry aangelegd in de provincies Noord- en Zuid-Holland en Utrecht. . Door de steun van o.a. RVO/ SABE en partners zoals Natuurhuisje en Triodos Foundation is dit mede mogelijk gemaakt. Het concept van de proefpercelen werkt en er staan nog veel meer boeren te popelen om aan de slag te gaan. Eind 2024 zullen er diverse kennisproducten worden gepubliceerd om ook andere agrariërs te inspireren kleinschalig met agroforestry aan de slag te gaan. 

Dit projectplan richt zich op het verder opschalen van de proefpercelen agroforestry. Stap één is om middels deze pilot “aan de slag met agroforestry” drie proefpercelen aan te leggen in Noord-Holland op n.t.b. locatie. We bereiden deze pilot in 2024 voor: werven van de agrarische bedrijven, partners en financiers en ontwerpen en organisatie van de aanleg. De drie proefpercelen worden dan in de eerste helft van 2025 aangelegd. Dit doen we in samenwerking met Trees for All. Het doel van deze pilot is om de aanpak te ontwikkelen naar een verder schaalbaar concept. We zetten erop in om vanaf de tweede helft 2025 nog eens 5 proefpercelen in de provincies Noord- en Zuid-Holland en Utrecht aan te leggen. We scherpen het concept en de aanpak dan verder aan met als doel om in 2026 verder landelijk uit te rollen naar de aanleg van nog eens 40 proefpercelen. 

Een proefperceel is ongeveer 0,5 tot 1 hectare waar de boer kan experimenteren met elementen van agroforestry. Denk aan een perceel met walnoten of fruitbomen, bijvoorbeeld een combinatie van appels en peren. Hierin komen de verschillende elementen van agroforestry in terug, waaronder een haag en een bloemenrand voor de insecten die je nodig hebt voor de bestuiving van de bomen. Een proefperceel biedt ruimte voor een variërend aantal van 250 tot 750 bomen en struiken. Binnen deze pilot volgen we drie ontwerp principes. Per agrarisch bedrijf wordt er voor één ontwerp principe gekozen dat vervolgens op maat wordt gemaakt voor het specifieke bedrijf. We leggen hierbij de focus op drie verschillende bedrijfstypen: akkerbouwers, melkveehouders en gemengde bedrijven. 

In de tweede helft van 2025 willen we het aantal proefpercelen uitbreiden naar Zuid-Holland.

We werken samen met Fruitz for Life omdat zij grote ervaring hebben met het aanleggen van agroforestry, met het Luis Bolk instituut, kennisinstituut voor duurzame landbouw, en de milieufederaties Zuid - Holland en Utrecht voor uitbreiding van de agroforestry percelen in hun provincie.

We zijn beschikbaar voor de vragen van boeren tijdens het hele proces, we zullen verschillende evaluatie momenten inbouwen en we werken samen met andere instituten die kennis en ervaring leveren. Per fase kijken we naar de resultaten en stellen we bij.

Het is juist de bedoeling van dit project om de knelpunten voor boeren weg te nemen. We zien wel dat de veranderde politieke situatie het moeilijker maakt om in een groene omgeving te investeren. Aan de andere kant maakt dit de noodzaak van ons werk en dit project des te duidelijker.

Milieu natuur en dierenbescherming

Boeren planten bomen en struiken voor meer biodiversiteit. Middels het “proefpercelen” principe maken we het mogelijk voor agrariërs om laagdrempelig te starten met agroforestry. Zo versnellen we de transitie naar een natuurinclusieve landbouw.

Aanleggen van proefpercelen agroforestry gebeurt in het voorjaar

Verantwoorde consumptie en productie

Duurzame steden en gemeenschappen

Klimaatactie

Overig

Aan de slag met agroforestry - pilots voor opschaling

Dieren

Alle doelgroepen

Het werkgebied van de Natuur en Milieufederatie Noord - Holland is Noord - Holland. Door samenwerking met andere milieufederaties willen we dit project uitbreiden in andere provincies.

Een groen, gezond en leefbaar Noord-Holland is de visie van MNH. Noord-Holland is een provincie met een mooi landschap, een rijke natuur en een schoon, toekomstbestendig milieu. We organiseren lokale samenwerking met inwoners, organisaties en de politiek, om op basis van kennis te bouwen aan een groen en gezond Noord-Holland. Bij MNH zijn ruim 100 Noord-Hollandse natuur- en milieuorganisaties aangesloten.

We richten ons op boeren. Via dit project kan de agrariër kennis- en ervaring op doen met agroforestry naast zijn reguliere bedrijfsactiviteiten en onderzoeken of agroforestry ook een plek in de toekomst van zijn bedrijf heeft. Veel boeren willen wel natuur inclusief boeren, maar weten niet hoe.